Vereniging van wandelaars.

Onverhard wandelen,  natuurlijk! 

 

 

dinsdag, 27 april 2021 14:27

Toppers: bergwandelen in Nederland

(Dit stuk is als artikel met kaartjes en foto's verschenen in Lopend Vuur, april 2021)

De hoogste berg van Nederland, de Mount Scenery (887 m) ligt ver weg, in Caribisch Nederland op Saba. Europees Nederland is vlak, maar niet overal. Op sommige plaatsen zijn er wel degelijk hoogteverschillen. En deze hoogteverschillen bieden de wandelaar extra uitdagingen en extra voldoening. Je kunt er jezelf voorbereiden op zwaardere bergtochten in het buitenland. Je kunt de opwinding ervaren van het bereiken van de top, van het genieten van een mooi uitzicht. Het geeft je wandeling een doel, mèt beloning. 

Toppen, ook als ze niet zo hoog zijn, hebben een grote aantrekkingskracht. Ze geven je als wandelaar een doel. Voor de beleving van hoogte is niet zozeer het aantal meters boven NAP van belang, maar vooral de ‘verheffing’ boven de omgeving. Bij het klimmen verandert het uitzicht voortdurend. En boven aangekomen word je beloond met een gevoel van geluk. Met dank aan de endorfines die tijdens de klim naar boven zijn aangemaakt. De langere bergwandelingen bieden naast deze ervaringen ook: mooie bossen en weides, vergezichten, stromende beekjes, vaak stilte en rustige onverharde paden: een sound-of-music-gevoel.

Soorten bergen in Nederland
De grootste hoogtes vind je in het Zuid-Limburgse Heuvelland, op de grens met België. Dalenland zou juister zijn, want het reliëf is vooral ontstaan doordat regenwater dalen heeft uitgesleten aan de rand van het hoogplateau. Alleen hier liggen toppen boven de 200m van Nederland, met als hoogste punt de Vaalserberg van 323m. Een tweede bron van bergen zijn de stuwwallen, ontstaan doordat in de laatste twee ijstijden het oprukkende landijs de aarde heeft opgestuwd. Bij het smelten van het ijs zijn ook hier mooie dalen aan de randen van de wallen ontstaan. Met als resultaat prachtige wandelgebieden in Overijssel, Gelderland en Utrecht met veel toppen tussen de 50 en 100m.Ook de wind heeft ons land bergen van zand gebracht: de duinen. De hoogste toppen van de provincies Zeeland, Zuid- en Noord-Holland en Friesland zijn te vinden langs zee en zijn in het algemeen rond de 50m. De zandverstuivingen elders in het land zijn lager. En ook de mens maakt bergen, met afvalbergen als basis. De hoogste bergen in Groningen, Drenthe, Flevoland en Noord-Brabant zijn zo ontstaan.

In dit stuk een aantal suggesties voor zowel meerdaagse ‘bergtochten’ als ééndaagse ‘toppertjes’. 

Zuid-Limburg: Dutch Mountain Trail en de Seven Summit

foto 1 Dutch Mountain TrailIn 2019 is in Zuid-Limburg ter gelegenheid van de Dutch Mountain Film Festival de challenge ‘ de Seven Summits van Zuid-Limburg ontwikkeld. Zeven rondwandelingen naar zeven toppen, met fantastische vergezichten, om het echte berggevoel te ervaren. Twee van deze toppen zijn kunstmatige bergen. De Wilhelminaberg in Landgraaf is gevormd door steenafval van de mijnen. D’n Observant is een heuvel bovenop het plateau van de Sint-Pietersberg en gevormd door de deklaag die eerst afgegraven moest worden voordat de ENCI met het winnen van de mergel kon beginnen.
In 2020 volgde de Dutch Mountain Trail, een 101 km lange tocht van station Eygelshoven (Kerkrade) naar station Maastricht over deze zeven toppen, totaal 1600 hoogtemeters. De route is niet bewegwijzerd, maar er is wel een prachtige gids.   
Voor informatie van de trail en de summits op de website van Visit Zuid-Limburg klik hier.

Stuwwal-bergen

foto 4 kaart stuwwallen kleinDe stuwwallen zijn hofleveranciers van wandelbergen in Nederland. De meeste stuwwallen liggen in Gelderland. Het grootste stuwwallengebied vormt de Veluwe met de hoogste top op de Veluwezoom: de Tafelberg (110 m). Hier ligt de kadastersteen Signaal Imbosch, één van de punten van de Rijksdriehoekmeting. Andere hoogtepunten hier zijn de Zijpenberg, de Emmapyramide (een kunstmatige heuvel met 30 m hoge uitkijktoren), de Onzalige Bossen en de Posbank. Ook bij Hoog-Soeren (bij Apeldoorn) liggen enkele bergen van boven de 100 m: de Torenberg en de Aardmansberg. Voor langere wandeltochten biedt het Veluwe Zwerfpad een goede basis. 
Minder bekend is de stuwwal van Montferland, met de Montferlandse toppenroute. Deze route is 42 km lang, met 500 hoogtemeters en 18 toppen, o.a. de Hettenheuvel, 93 m, en de Hulzenberg. Bij de kerk in Hoch-Elten heb je een prachtig uitzicht op de doorbraak van de Rijn door de stuwwal en zie je de stuwwal ten zuidoosten van Nijmegen bij Berg en Dal liggen. De klassieker N70 Natuurwandelroute , met o.a. de Duivelsberg (76 m), is zeer de moeite waard. Ook op de website van de Vereniging van Geopaden op de Stuwwal vind je diverse wandelroutes in het hele gebied, en heel veel informatie. Genoeg materiaal voor een meerdaagse tocht in deze regio. Als meerdaagse route is ook de oude ANWB-route 'Van Nijmegen naar Plasmolen en terug" (1929, 53 km), een aanrader. Deze route is recent opnieuw uitgegeven door de wandelboswachter Ellen Luijks.
Ook de hoogste toppen van Overijssel zijn te vinden op de stuwwallen in Twente (Tankenberg 85 m) en de Sallandse Heuvelrug (Archemerberg 80 m). Over de Twentse Stuwwal loopt de Stuwwalroute, een route van 54 km, berg op, berg af van Vasse naar Oldenzaal. 
De meest westelijke stuwwal is bekend als Utrechtse Heuvelrug met de Amerongse Berg als hoogste punt (69 m). Het traject van Zeist tot Arnhem van de oudste wandelroute van Nederland is een serieuze bergwandeltocht: ongeveer 100 km, met 900 hoogtemeters. Ook te vinden op de website van wandelboswachter Ellen.

Duintoppen

Dit zijn de echte Hollandse bergen. In maar liefst vier provincies is het hoogste punt een duin. De allerhoogste duin ligt bij Bergen (Noord-Holland): de Schoorlse Nok, 56 m. Het hoogste punt van Zuid-Holland is ook een duin: de Vlaggeduin bij Katwijk (37 m). Het hoogste punt van Friesland is ook een duin: de Vuurboetsduin op Vlieland, 45 m, met nog een vuurtoren op de top. De hoogste Zeeuwse duin ligt op Walcheren (Groot-Valkenisse 52 m, ten zuiden van Zoutelande) maar voor langere duinwandelingen zijn de duinen op de Kop van Schouwen aantrekkelijker. Op de wandelsites op internet zijn volop dagwandelingen te vinden. Enkele tips: de Duintoppentocht bij Schoorl, 20 km, route Vlaggeduin, en de Jubileumroute 12 Kop van Schouwen,  (TeVoet-website). In de duinen is wandelen met een gps ideaal. Je volgt je hart, de gps registreert je route, en als het genoeg is geweest vind je met je gps gemakkelijk een weg terug (zie artikel Waypoint, Lopend Vuur. april 2021). 

Nep-bergen, echte uitdagingen

In alle provincies komen kunstmatige bergen voor. Vooral in de lager gelegen gebieden werden door de mens verhogingen gemaakt om voor het water te kunnen vluchten of om droge voeten te houden, zoals terpen, vliedbergen, mottes en molenbelten. Zij zijn zelden hoger dan 10 meter. In vier provincies is het hoogste punt een kunstmatige berg. Alle vier hebben ze een respectabele hoogte en hebben ze een recreatieve functie.
De hoogste is de Gulberg, 62 m, de voormalige vuilstort ten oosten van Eindhoven. Nu het Dak van Brabant, dat steeds meer een recreatieve functie krijgt. Het is een stevige wandeling omhoog, maar het uitzicht is geweldig.
Bekender is de VAM-berg (48 m) bij Wijster (Drenthe), ook een gewezen stortplaats. Aanvankelijk was dit een paradijs voor de wandelaar, maar nu het is ontdekt als fietsberg (ook door de mountainbikers) en wordt er actie gevoerd voor veilige wandelpaden. Voor een wandelroute klik hier.
Flevoland ligt vrijwel helemaal onder zeeniveau. Het natuurlijke hoogste punt is de Bult van Urk (bij de kerk), 8 m boven zeeniveau. Maar bij Almere is in het Museumbos een bijna 30m-hoge berg Almere-boven gemaakt. Hier voert een circulair wandelpad naar de top, vanwaar je een mooi uitzicht over het nieuwe land hebt.
Uiteindelijk ligt in Groningen het op-één-na-laagste ‘hoogste punt’: de Kardingebult bij Groningen-stad. Voor een wandelroute klik hier. Met 30m hoogte niet iets waarvan de bergwandelaar denkt: ‘daar moet ik heen’. Maar wel de echte berg-extremisten. Afgelopen juli liep (rende) Bert Beikes de berg binnen 12 uur maar liefst 135 keer omhoog, in totaal 4000 hoogtemeters. En de op het terrein gelegen klimwand en klimzuil behoren tot de meest-uitdagende van de wereld. De klimzuil Excalibur is 37 m hoog en 11 m overhangend. Voorwaar niet iets voor watjes….

ANBI logoinfo@tevoet.nl

Aanbieden van content voor de website
kan via onze webredacteur@tevoet.nl

Geniet u ook van onverharde paden?
Steun ons dan en doneer.
Bankrekeningnummer
NL95 TRIO 0320 6261 05
Fiscaal nummer
8166.02.384

wandelroute tevoet